Edebiyatımıza farklı bir bakış

Tufan Erbarıştıran'ın geçtiğimiz ay yayınlanan ve Hasan Ali Toptaş, Suzan Samancı, Murat Gülsoy'un birer romanının incelemesine yer verilen Türk Edebiyatında Örneklerle Yapısöküm Çözümlemeleri kitabı üzerine Elif Kayalar yazdı.

Elif Kayalar

"Güzel sanatların hepsi aynı değildir; her biri dünyaya farklı bir kapıdan girer. Bu kapılar arasında bir tanesi de özel olarak romana ayrılmıştır."

Milan Kundera, Perde (s. 64)

Edebiyatın ele avuca sığmaz çocuğu roman, yeni felsefi akımları uygulamaya koymada ve hatta birçok zaman bu akımların doğmasına bizzat katkıda bulunmada öncülük edebilecek araçlara sahiptir. Hatta aslında en büyük aracı, her şeyi araç olarak kullanabilme gücünde saklı. Bu nedenle de Kundera, romanı yalnızca “edebi bir tür” olarak alma fikrine karşı çıkar ve romanın kendine has özellikleri olan özerk bir sanat dalı olarak görülmesi gerektiğini vurgular.

Tufan Erbarıştıran da roman sanatının derinliklerine inmede gösterdiği cesaretle geçtiğimiz günlerde yeni bir roman çözümleme çalışmasını okuyucularla buluşturdu. Türk Edebiyatında Örneklerle Yapısöküm Çözümlemeleri başlıklı çalışmada, Fransız düşünür Jacques Derrida’nın isim babalığını yaptığı metin ve anlam arasında ilişkiyi sorgulayan yapısökümcü bakış açısı, Türk edebiyatından üç romanın incelenmesinde ele alınıyor.

Kitapta Hasan Ali Toptaş’ın Beni Kör Kuyularda romanı, Suzan Samancı’nın Koca Karınlı Kent romanı, Murat Gülsoy’un Ve Ateş Bizi Tüketiyor adlı romanı Erbarıştıran tarafından yapısökümcü anlayış çerçevesinde analiz ediliyor. Edebiyatımızın kendine has üslupları ile farklı seslerini oluşturan bu üç yazarı henüz okumamış olan okurlar dahi, sadece romanların isimlerine baktığında özgünlükleri hakkında bir fikir sahibi olabilecektir. Edebiyatımızda post-modern anlayışının örnekleri olarak seçilen bu üç roman, kendisini okuma ediniminin aktif bir öğesi haline getirmek isteyen ve romanda ne anlatıldığından çok nasıl anlatıldığına kafa yoran okuyucular için ilgi çekici bir yolculuk vaat ediyor.

Türk Edebiyatında Örneklerle Yapısöküm Çözümlemeleri kitabı, yukarıda verilen bu üç romanı iki ana kavram üzerinden irdeliyor: Yapısökümcü okuma ve postmodern yazın. Bir yandan post-modern edebiyatın geleneksel edebiyattan hangi noktalarda ayrıldığı vurgulanmaya çalışılırken, bir yandan da post-modern eserlerin yorumlanmasında yapısökümcü bakış açısının nasıl kullanılabileceği örneklerle ortaya konuyor.

Erbarıştıran, eserlerin incelemesine geçmeden önce, yapısökümün temellerine dair bilgilendirici bir giriş bölümü ile okuyucuyu karşılıyor. Bu bölüm, konuya hiç aşina olmayan okurun dahi kavrayabileceği kadar temel düzeyde bir giriş yapmasının yanında, konuyla ilgili okuyucuların da ilgisini çekebilecek ayrıntıları kapsıyor.