Bizler dünyanın bugünkü krizleri atlatmasını sağlayıp daha mutlu zamanlara giden yolu açabiliriz

Oliver Sacks’ın ölümünden sonra yayımlanan üçüncü derlemesi Her Şey Yerli Yerinde, bilime, doğaya ve hayata karşı sınırsız bir merakın ve temelleri sağlam, sağlıklı bir iyimserliğin her yazıda hissedildiği bir veda kitabı.

Oliver Sacks’ın ölümünden sonra yayımlanan üçüncü derlemesi “Her Şey Yerli Yerinde”, ünlü nörolog-yazarın ilgi alanının genişliğini gözler önüne seren yazılardan oluşuyor. Bunlardan bazılarında Sacks’ın yüzme tutkusundan bahçe sevgisine, kimya merakından dünya dışı yaşam ihtimallerine olan ilgisine, pek çok kişisel yanını görüyoruz. Bazılarında ise ilgilenmeyi hiç bırakmadığı hastalarına ilişkin –hıçkırık krizlerinden rüyalara, depresyondan demansa geniş bir yelpazeden örnekler sunan– son vaka öykülerini okuyor veya kendi ölümlülüğüyle yüzleşmesine tanık oluyoruz.

“… her şeye rağmen, insan hayatı ve kültürel zenginliğin harabeye dönmüş bir dünyada bile ayakta kalacağını umma cesaretini gösteriyorum. Kimileri sanatı kültürümüzün, kolektif belleğimizin savunma duvarı olarak görüyorlarsa da ben bilimin düşünce derinliğiyle, elle tutulur başarıları ve potansiyelleriyle aynı derecede önemli olduğunu düşünüyorum; bilim, iyi bilim, temkinli ve yavaş ilerlese de, kavrayışları, sezgileri sürekli test edilip deneye tabi tutulsa da, daha önce hiç olmadığı kadar gelişip zenginleşiyor. (…) Bizler dünyanın bugünkü krizleri atlatmasını sağlayıp daha mutlu zamanlara giden yolu açabiliriz.”

Oliver Sacks 1933 yılında Londra’da, doktorlar ve bilim insanlarının çoğunlukta olduğu bir ailenin (annesi cerrah, babası aile hekimiydi) üyesi olarak dünyaya geldi. Tıp eğitimini Oxford Üniversitesi’nde tamamladı, San Francisco Mt. Zion Hastanesi ’nde ve UCLA’de ihtisas yaptı. 1965 yılından itibaren nöroloji alanındaki çalışmalarını New York’ta sürdürdü. 2007’de Columbia Üniversitesi Tıp Merkezi’ne Nöroloji ve Psikoloji Profesörü olarak atandı. Son yıllarında NYU Tıp Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışan Dr. Sacks, NYU Epilepsi Merkezi çalışmalarına katkıda bulundu ve Warwick Üniversitesi’nde ders verdi.

1966 yılında Bronx’taki Beth Abraham Hastanesi’nde nöroloji danışmanı olarak görev yaparken deneysel bir ilaçla tedavi ederek hayata döndürdüğü hastalarını anlattığı “Uyanışlar” (2003, YKY) aynı adı taşıyan Oscar adayı bir filme uyarlandı ve Harold Pinter tarafından “A Kind of Alaska” adlı bir oyuna dönüştürüldü. Tourette sendromundan otizme farklı nörolojik vaka tarihçelerini anlattığı “Karısını Şapka Sanan Adam” (1996, YKY) ve “Mars’ta Bir Antropolog” (2011, YKY) kitaplarıyla uluslararası üne kavuşan Sacks, “Sesleri Görmek”te (2001, YKY) sağır insanların dünyasını ve işaret dilini, “Renkkörleri Adası”nda (1998, YKY) üyeleri renkkörü olan sıra dışı bir topluluğu anlattı.

Doktorluk deneyimini “Migren”de (2010, YKY), hastalık deneyimini Dayanacak Bir Bacak’ta (2012, YKY) paylaşan yazarın eşsiz otobiyografisi “Tungsten Dayı: Kimyasal Bir Çocukluğun Anıları” 2001’de (2004, YKY) yayımlandı. “Oaxaca Günlüğü” (2013, YKY) adlı bir gezi kitabı da bulunan ve son kitapları “Aklın Gözü” (2013, YKY), “Müzikofili – Müzik ve Beyin Öyküleri” (2014, YKY), “Halüsinasyonlar” (2015, YKY), “Hareket Halinde – Bir Hayat” (2016, YKY) olan yazar 30 Ağustos 2015’te Manhattan’da öldü. Sacks’ın ölümünden sonra, daha önce kitaplaşmamış yazılarının yer aldığı iki derleme yayımlandı: “Benim Periyodik Tablom” (2017, YKY) ve “Bilinç Nehri” (2019, YKY).

HER ŞEY YERLİ YERİNDE

Oliver Sacks

Yapı Kredi Yayınları, 2023

Çeviri: Dürrin Tunç

Tür: Deneme

224 s.