Yapmamayı tercih ederdim
Moby-Dick’in yazarı Herman Melville'nin ilk olarak 1853 yılında bir dergide parçalar halinde yayınladığı, edebiyat tarihinin en bükülmez karakteri Kâtip Bartleby'nin hikayesi Türkçede.
Henry David Thoreau’nun “Sivil İtaatsizlik” makalesi 1849 yılında yayınlandığında siyasi çevrelerde pek ilgi görmez ama özellikle natüralist şair ve yazarların dünyasında büyük yankı bulur. Moby-Dick’in yazarı Melville edebiyat tarihinin en bükülmez karakteri Kâtip Bartleby'nin hikayesini ilk olarak 1853 yılında bir dergide parçalar halinde yayınladığında Thoreau’nun metnini edebiyat alanında ete kemiğe büründürmüş olmakla kalmaz, o gün bu gün gücünü hiç yitirmemiş bir karşı duruş sloganını da ölümsüzleştirmiş olur: “Yapmamayı tercih ederdim.”
“Kopyalar, kopyalar,” dedim telaşla. “Kontrol edeceğiz. Al şunu,”—ve dördüncü kopyayı ona uzattım.
“Yapmamayı tercih ederdim,” dedi, ve paravanın arkasında zarifçe gözden yitti. Birkaç saniye için bir tuz direğine dönüştüm, oturan memurlardan oluşan mangamın önünde dikiliyordum. Kendime gelince, paravana doğru yaklaştım, bu son derece olağanüstü davranışın nedenini sordum. “Niçin reddediyorsun?” “Yapmamayı tercih ederdim.”
Herman Melville 1819 yılında New York'ta dünyaya geldi. Babasının vefatı üzerine 13 yaşındayken iş hayatına başladı. Farklı işlerde çalıştıktan sonra Liverpool'a giden bir gemide iş buldu. Güney denizlerinde balina avlamaya başladı.
Çalışma şartları zorlaştı ve bazı arkadaşları ile gemiyi terk ederek Typee yerlileri arasında yaşamaya başladılar. Tekrar bir gemi ile denizciliğe döndü. Gemide isyana katılmak suçundan hüküm giydi. Cezadan sonra Tahiti'de yerlilerle yine yaşadı. 30'lu yaşlarına girdikten sonra Boston'a geri döndü.
Herman Melville Boston'a döndükten sonra bir işte çalışmadı ve yazmaya başladı. 1846 yılında yayınlanan ilk romanlarında yerlilerin arasında geçen zamanlarını anlattı. Yazara ün kazandıran Moby Dick ise 1851 yılında tamamladı.
Romanları beklediği ilgiyi görmedi ve gümrükte müfettiş olarak çalışmaya başladı. Yazarın değeri bir çok önemli isim gibi öldükten sonra anlaşıldı.
KATİP BARTLEBY
Herman Melville
Norgunk Yayıncılık, 2021
Çeviri: Armağan Ekici
87 s.
