Türkçe feminist spekülatif kurmacaya musallat olanlar

Ezgi Hamzaçebi, Canavarların Vaatleri adlı kitabında, “feminist spekülatif kurmaca” başlığı altında topladığı, çoğu 1990’dan sonra yayımlanmış eserlere “musallatbilim”in, posthümanist ve yeni materyalist teorilerin merceğinden bakıyor.

Günümüzün edebiyat eleştirisi yakın dönemin metinlerine bakarken yeni okuma yöntemleri kuşanmak zorunda. Ezgi Hamzaçebi de “feminist spekülatif kurmaca” başlığı altında topladığı, çoğu 1990’dan sonra yayımlanmış eserlere “musallatbilim”in, posthümanist ve yeni materyalist teorilerin merceğinden bakıyor. Suat Derviş’in Buhran Gecesi’nden Nazlı Karabıyıkoğlu’nun Kadın Kürkünde Rüya’sına uzanan yaklaşık yüz yıllık dönemde “biz” olmanın sorunsallaştırıldığı, “ben” derken ötekine duyulan etik duyarlılığın karakterlere ya da anlatıcıya musallat olduğu metinleri ele alıyor. Bu metinlere musallat olan canavar ve hayaletlerin vaat ettikleri etik ve politik potansiyeller ile edebi temsil düzleminin bu vaatleri gerçekleştirme olanaklarını ve kısıtlarını tartışıyor.

Canavar tasavvurları insan dışı dünyaya, kadınlara ve kuirlere ilişkin olarak toplumda yer etmiş korku ve kaygılarla ilgili ne anlatır? İmkânsız, fantastik, doğaüstü olana yönelik arzu ve korkularla ilgili ne söylerler? Bu arzu ve korkular “biz” kategorisini nasıl kurar? “Biz”in bilgisine dair ne tür uyarılarda bulunurlar? Kimler, ne gibi özellikleri nedeniyle “biz” kategorisinden dışlanır?

Bu tür soruların cevaplarını arayan Canavarların Vaatleri’nin, edebiyat eleştirisi ve feminizmin yanı sıra felsefeyle ilgilenen okurların da ilgisini çekeceğine inanıyoruz. Ezgi Hamzaçebi Lisans derecesini Boğaziçi Üniversitesi, Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’nde tamamladıktan sonra modern Türkçe edebiyat alanında çalışmaya başladı. Yüksek lisans derecesini “İnsan Olmayanların Edebi Temsili: Yere Düşen Dualar ve Yeryüzü Halleri’ne Ekoeleştirel Bir Yaklaşım” başlıklı teziyle aynı üniversitenin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden aldı. Doktorasını aynı bölümde “Canavarların Vaatleri: Türkçe Feminist Spekülatif Kurmacaya Musallat Olanlar” başlıklı teziyle tamamladı. 2017-19 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlenen “Disiplinlerarası Ekolojik-Etik Karşılaşmalar” konferans dizisinin organizasyon ekibinde yer aldı. Yazıları Feminist Tahayyül, Monograf, Kampfplatz gibi hakemli dergilerin yanı sıra Anlatı Üzerine II: Hayatı Yeniden Kurmak (Livera, 2024), Turkish Ecocriticism: From Neolithic to Contemporary Timescapes (Lexington Books, 2020), Animals, Plants, and Landscapes: An Ecology of Turkish Literature and Film (Routledge, 2019), Gaflet: Modern Türkçe Edebiyatın Cinsiyetçi Sinir Uçları (Metis, 2019) ve The Speculative Route: Futures from South and Southwest Asia and North Africa (Routledge, 2026) gibi derlemelerde yayımlandı. Sosyal Bilimler Ne İşe Yarar? (Boğaziçi Üniversitesi, 2015) adlı kitabın eş editörlüğünü üstlendi. 2019 yılından bu yana Özyeğin Üniversitesi’nde ders veriyor, feminist spekülatif kurmaca, canavar çalışmaları ve ekoeleştiri üzerine araştırmalarına devam ediyor. Şu sıra, Mart 2026’da Hara İstanbul’da açılacak “Canavarların Vaatleri” adlı karma serginin küratörlüğünü yapıyor.

CANAVARLARIN VAATLERİ

Ezgi Hamzaçebi

Metis Kitap, 2025

Tür: Eleştiri

320 s.