Haçlı seferleri devam ediyor olabilir mi?

Arkeolog, araştırmacı yazar, tarihçi İpek Kobaner, yeni kitabı Yağma Yağmur Doğma Güneş: Kudüs Düştü'de Haçlı seferleri dönemine bambaşka bir pencereden bakıyor.

Kim demiş tarih sıkıcıdır diye? Yıllardır Türkiye’nin dört bir yanında yaptığı eğitici gezilerle, enfes tarih anlatımıyla, tarihten hikâyeleri betimleme gücüyle bilinen ve kendi alanının en sevilen uzmanlarından biri olan İpek Kobaner, yine akıcı bir üslupla tarihin eski sayfalarından birine ışık tutuyor. Haçlı Seferleri dönemini anlatan Yağma Yağmur Doğma Güneş: Kudüs Düştü, okurlara biz tarihi hiç bilmiyormuşuz, dedirtecek nitelikte ve üslupta kaleme alınmış.

İpek Kobaner neden bu döneme ışık tuttuğunu ise şöyle açıklıyor: “Bu konuya ilgim yirmi yıl öncesine dayanıyor. Özellikle tıp tarihi çalışmaları esnasında Urfa Haçlı kontluğunun milletimiz tarafından bilinmediğini görmüştüm. Orada yaşayan insanlar bile Urfa’da bir haçlı kontluğu olduğunu bilmiyordu. Ne yazık ki Türklerin gözünden bu konular pek irdelenmemişti. Daha çok batılı yazarlar tarafından ve onların gözünden yazılmıştı. Birkaç da Arap yazarın kaleme aldığı eser vardı, onlar da Arapların gözünden yazılmıştı. Fakat Türkler bu arada ne yaptı, Anadolu’da neler oldu, Kılıçaslan ne yaptı, Süleyman Şah’ın kurduğu Anadolu Selçukluları haçlılarla nasıl baş etti, bunlarla ilgili bahse rastlanmıyordu. Yola çıkışım da bu nedenle oldu.”

Akıcı Bir Tarih Kitabı

İpek Kobaner terminolojiye boğmadan, tarihle sıkmadan, rahat okunabilecek ve tamamen kaynaklara dayanan bir tarih kitabı kaleme almış. Herkesin özlediği, tarih kitabı okusak ama sıkılmasak, sevsek diyeceği akıcılıkta bir kitap…

Haçlılar, Kudüs’e doğru yola çıktılar. Tanrı’nın buyruğunu yerine getirecekler, hacı olup günahlarından arınacaklardı. Ancak bu yolculuk sırasında çok kan döktüler, kutsal şehre varana kadar çok yeri yakıp yıktılar. Çok fazla sayıda Müslüman’ı, Yahudi’yi hatta Hıristiyan’ı öldürdüler. Yapılanlar o kadar acımasızdı ki zaman zaman tarihçiler, bu yolculukta yapılan vahşeti anlatacak kelimeleri bulmakta zorlandılar.

Peki ya Türkler?

Peki ya o esnada Türkler? Kılıçarslan başlangıçta Haçlıları çok sıkı takip ediyordu. Sıradan halktan oluşan ilk orduyu tarumar etti. Hatta o güvenle Malatya’yı kuşatmaya gitti. Diğer tarafta kuşatma haberlerini alınca hızlıca Malatya’dan geri döndü ancak iş işten geçmişti. İkinci kez karşılaştığı Haçlı ordusu o dağınık düzendeki askerlerden bu kez çok farklıydı. Zırhlılardı ve adeta o dönemin teknolojisine göre tank gibiydiler. Üstelik çok ama çok kalabalıktılar. O dönemin bir dezavantajı da Türk devletlerinin arasında birlik olmayışıydı. O dönem aralarında güç savaşları hakimdi. Hal böyle olunca yardım alamayan Kılıçarslan başkentine bir haber gönderdi ve “Başınızın çaresine bakın!” dedi. Böylece İznik’teki adamları Bizans’a teslim olmaları gerektiğini anladılar ve yağmalanmaktan kurtuldular.

Yamyamlık Hikâyeleri Gerçek mi?

Haçlıların Antakya’ya gelişlerine kadar pek çok olay oldu ve Haçlılar sonunda kendilerini Antakya surlarının önünde buldular. Kadim Antakya’ya hayran kaldılar. Uzun süre de kaleyi alamadılar. Kalenin önünde geçen günlerin sonunda kıtlık başladı, çok aç kaldılar. İlk insan yeme hikâyeleri böylece başlamış oldu. Ölüleri gömüldüğü yerden çıkarıp kaynatıp yedikleri de kaynaklarda yer alan bilgiler arasında.

Antalya kalesi ya bir depremle alınır ya ihanetle alınır, derler. Antakya’yı da Haçlılar bir ihanetle aldılar. Antakya’da yaşayan Hıristiyanlar dâhil herkesi kılıçtan geçirdiler. Bazı kaynaklar Hıristiyan kızların bazılarının haç kolyelerini göstererek kurtulduğundan bahseder.

Kutsal Kâse, Kutsal Mızrak, Kutsal Emanetler

Yazılı kaynaklara göre, Haçlılar inanılmaz bir hikâye ile Antakya’da Kutsal Mızrağı buldular. Hatta Antakya’yı da böyle bir manevi güçle savunup ellerinde tuttular. İkinci Haçlı seferinde ise Kutsal Kâsenin hikâyesini öğrendiler. Sonrasında özellikle Fransa’da bunun üzerine kitaplar yazıldı.

Artık Kudüs’e Gitme Zamanı

Antakya’dan Kudüs’e doğru yola çıkıldı. O sırada tüm ordunun yine aç olduğundan bahsediyor İpek Kobaner. “Suriye tarafında Maarra adlı bir kenti ele geçirdiler. Tarihin en vahşi hikâyelerinin geçtiği günlerdi o günler. Sonunda Haçlı orduları Kudüs’e girdiğinde vahşetin ölçüsü yoktu, ortalık adeta kan gölüne dönmüştü. Din ve ırk fark etmeksizin acımasız bir katliam oldu şehirde. Böylece Antakya, Urfa, Trablus, Kudüs elden gitti. Döneminin en güzel en zengin şehirlerinde taş taş üstünde bırakmadılar.”

Haçlı seferleri ve sonrasındaki Moğol istilasının Türklerin ve bölge topluluklarının bilim sanat ve felsefede gelişmesini durduran en önemli faktörlerden biri olduğunu söylüyor, tarihçi yazar. Haçlı seferlerinin mantığını anlamanın günümüzde yaşananları anlayabilmek için de çok önemli olduğundan bahseden Kobaner’in kitabı yıllarca başucu kaynağı olarak okurlarıyla buluşacak kaynak eserler arasında.

YAĞMA YAĞMUR DOĞMA GÜNEŞ: KUDÜS DÜŞTÜ

İpek Kobaner

Nemesis Kitap, 2023