Yazmak Yasak

Aynur Kulak, Joanna Russ'un kaleme aldığı, feminist eleştiri klasiği Yazmak Yasak, Bastırılan Kadın Yazını adlı kitabı üzerine yazdı: "Yazmak Yasak, yazarın kendi yaşadığı dönemde aradan geçen onca yıla rağmen günümüzde inşası devam eden feminist eylemler ile ilgili ısrarcı mücadelesini içeren çok güçlü metinlerle örneklendirilmiş bir kitap."

Feminist yazına gelen feminizm karşıtı eleştirilerin çoğuna verilebilecek en iyi yanıt şu: “Hadi ya! Peki o sırada siz ne yapıyordunuz çok bilmişler? Kral Lear üzerine on bininci makalenizi mi yazıyordunuz?”

Yazmak Yasak, Bastırılan Kadın Yazını kitabını elinize aldığınızda feminist bir metin okuyacağınıza dair bir ön görüyle çevirmeye başlıyorsunuz kitabın sayfalarını. Ki böyle zaten; kitap bir feminist eleştiri klasiği. Hatta kitabın ilk baskısının 1983 yılında yapıldığı düşünülürse o döneme ilişkin olarak konu başlıkları, alıntı yapılan yazarlar ve kitabın yazarının görüşleri de eklenirse devrim niteliğinde. Geçen otuz yıllık süreye baktığımızda kitabın devrim niteliği devam etmekte. Kitaba bu ön bilgilerle başlıyorsunuz fakat kısa bir süre sonra kitabın yazarı Joanna Russ merakınızın odak noktasına yerleşiveriyor. Bilimkurgunun en devrimci yazarlarından biriyle, bir modern bilim kurgu ustası ile karşı karşıya olduğunuzu anlıyorsunuz. Çağının bir diğer bilimkurgu ustası Ursula K. Le Guin’in en iyi bilimkurgu romanı ödülünü kazandığı Karanlığın Sol Eli’ni erkeklerin nüfusuyla oluşan cinsiyet ayrımcılığının bilimkurguda da kadınlar tarafından sık sık ortaya çıktığını savunup Le Guin’in romanının da bu klişeleri temsil ettiğine dair eleştirisini okuyorsunuz şaşkınlıkla. 1960 sonları ve 70’lerde College English ve Science Fiction Studies dergilerinde yer alan makalelerinde neredeyse tek başına yaratılmış bir araştırma alanı üzerinden feminist bilimkurgu bilimini geliştiren, bilimkurgunun sanatla belirli nitelikleri paylaştığını ve diğer yazı biçimlerine kıyasla esnekliğini savunarak seçtiği türün benzersiz nitelikleri üzerinde ısrar eden, ayrıca kadın bilimkurgu yazarlarının da benzersiz nitelikleri ile ilgilenen Joanna Russ ile ilgili her yeni bilgide çağının potansiyel yaklaşımlarının üstüne çıkan, aynı zamanda profesör unvanı da bulunan bu akademisyen yazarın dünyasına doğru karşı konulamaz bir kuvvet ile çekiliyorsunuz.

Kitabın öndeyiş kısmında yer alan Glotolog kelimesi de aklınızın bir köşesinde detayına inilmek üzere bekliyor bu arada. Bir “yazı dili” olduğu bilgisi var ve daha az bilinen dilleri hedef alan bibliyografik de bir veri tabanı olduğu. Bilimkurgu dünyasında inşa edilmek istenen sanatın dili, feminizmin dili ile birlikte galaksilerarası dilde güncel bilimkurgu dünyasının terimleri Glotolog dili için biçilmiş kaftan. Bu yeni bilgiler kafanızın bir köşesinde Joanna Russ ile tanışıyor, henüz kitabın ilk bölümüne dahi giriş yapmadığınızı fark ediyorsunuz. Tüm bu bilgiler ışığında Yazmak Yasak merak ettiğimiz ve dillerini bilmediğimiz bilimkurgusal evrenler ile ilgili konunun henüz başında bizlere yeni bir dil açılımı sunarken, yazarı Joanna Russ’un da hem kendi yaşadığı dönemde hem de aradan geçen onca yıla rağmen günümüzde inşası devam eden feminist eylemler ile ilgili ısrarcı mücadelesini içeren çok güçlü metinlerle örneklendirilmiş bir kitap olarak okuyanı içine çekmeye başlıyor.

“Büyük” Edebiyat eserleri verme yeteneği

Bölüm başlıkları ve bölüm başlıkları altında Joanna Russ’un "Bastırılan Kadın Yazını" konusunda ele aldığı her bir detay bu ara başlığı atmama sebebiyet verdi. Yazmak, -“büyük” eser yazmak özellikle- nasıl bir yetenek ve daha da önemlisi bu yetenek sadece belli kişilere (erkekleri kast ediyorum elbet) veya zümrelere mi ait? İlk bölüm "Yasaklar". Bu kavram üzerinden söz alıyor Russ ve;

“Son birkaç yüzyıldır Avrupa ve ABD’de kadınların yazdığı edebiyat eserlerine baktığımızda, (mesela) Amerika’daki siyah kölelerin şiir ve söz söyleme geleneğinin büyük bir kısmının toprağa gömülmesine yol açmış mutlak yasaklamalara kadınların kadın olarak yazması özelinde rastlamıyoruz.”