Maskeni tak ne olursa olsun bir kuklasın

Yavuz Arkın, Hakan Günday'ın sekiz yıl aradan sonra çıkan romanı Zamir'i Litera Edebiyat için inceledi. "Hayat gibi savaş da bir süre sonra monotonlaşır, maskeler çıkar ortaya, makyaj yetmemeye başlar. Zamir de aynısını yapar ama onun takacağı maske, hayatında karşısına çıkabilecek en büyük sürprizlerden biridir."

Japon klasik tiyatrosunun üç ana geleneği vardır: ’Kabuki’, ’Noh’, ve ’Bunraku’. Hakan Günay’ın sekiz yıl aradan sonra gelen romanı Zamir’i de bu gelenekler üzerinden okuyabiliriz. Çünkü kitabın yapısı ile tiyatrodaki performansların oldukça fazla benzeştiği nokta var. Kitabı okurken, sahnedeki müzikler, müzikle uyumlu hareketler ve karakterler geldi aklıma. Maskeleriyle dünya liderleri 'Noh', abartılı eylemleriyle insanlar 'Kabuki' ve savaş alanlarındaki halleriyle kuklalar 'Bunraku' sahnesindedir.

‘Kabuki’ zenginliği ile tanınır; gösterişli kostümleri, abartılı eylemleri, makyajı ve peruklarıyla. Noh kendine özgü maskeleri ile benzersiz bir özelliği olmasına rağmen, daha yavaş hareketlere ve monoton bir tona sahiptir. Bunraku, geleneksel kukla tiyatrosu; yarım insan büyüklüğündeki kuklalar -biri ana operatör, diğer ikisi asistan olmak üzere üç oyuncu- tarafından yönetilir.

Zamir'de hikâye bir toplama kampında başlar; Big Bang nasıl evrene hayat vermişse, benzer bir patlama küçük bir bebeğe ikinci hayatını verir. Savaşın ortasına doğan Zamir, dünya üzerindeki barış elçisi görevi üstlenen bir organizasyon için biçilmiş kaftandır.

Zamir’de karakterlerin ‘Kabuki’ benzeri gösterişli kostümleri var ama aslında gösteriş kıyafetlerinde değil, statülerindedir. Dünyaya barış getirmek gibi büyük bir amaçları vardır, bu amaç günümüz dünyası için gösterişli bir kostüm gibi üzerlerine yapışır ve bırakmaz, geçmişte Zamir’in yaşadıkları çok da gösterişli olmasa da.

‘Kabuki’ varsa makyaj da olmalıdır, herkesin yüzü aynı renktir, maskeden farklı olarak mimikleri görünür; sinirlendikleri, güldükleri ve ağladıkları yüzlerinden anlaşılır. Zamir’in yüzündeki makyaj ise doğaldır, savaş sayesinde kazanılmıştır; bir açıdan o, Batman’in Joker’idir. Joker için makyaj bir tercih Zamir için ise bir zorunluluk olur. ‘Kabuki’de rollerin tamamını erkekler oynar, Zamir’in savaşlarındaki gibi. Savaş özünde erkektir, barış ise kadın.