"Okuduğunuz metin sadece yazarına ait değil."
Aynur Kulak, Ayşe Ece ile Edebiyat Çevirisinin ve Çevirmeninin İzinde kitabı odağında söyleşti: “…yeniden çeviri olgusu bağlamında her çeviri metnin kendi çevirmeninin izlerini taşıdığı gerçeğini somut örneklerle kanıtlamak istedim.”
Ayşe Ece, Edebiyat Çevirisinin ve Çevirmeninin İzinde kitabında Türkçede farklı dönemlerde çevrilmiş Truman Capote’nin “My Side Of The Matter” adlı öyküsünü odağa alarak yeniden çeviri olgusunu somut çerçeveleriyle okuyucuya sunuyor. Edebiyat metinleri çevirmenler sayesinde yeni okurlarla buluşarak, farklı kültürlerde yeni yaşamlar sürerler hiç şüphesiz. Ayşe Ece ile kitabı odağında ve tüm dünya edebiyatını kapsayıcı şekilde bir söyleşi gerçekleştirmek istedik. Çünkü yazarlar dünyayı okuyan çevirmenlerdir.
Yüksek öğreniminizi Mütercim Tercümanlık alanında yapıyorsunuz ve sonrasında doktoranızı Amerikan Kültürü ve Edebiyatı programında gerçekleştiriyorsunuz. Ve İ.Ü Çeviribilim İngilizce Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı'nda öğretim üyesi olarak çalışmalarınızı sürdürüyorsunuz. Neydi sizi çeviribilim alanında bu derece uzmanlaşmaya götüren sebepler? Ve dolayısıyla aslında edebiyatla olan bağınızı da konuşarak başlamak isterim.
Okumayı söktüğüm günden beri kitap okumayı çok sevdim, çocukluğumda dersler ve oyun dışındaki tüm zamanımı kitap okuyarak geçirdim. On yaşında Fransızca, on beş yaşında da İngilizce öğrenince Türkçe dışında bu dillerde de yazılmış özellikle edebiyat metinlerini çok severek okudum. Lisede Matematik bölümünden mezun olmama rağmen dil ve çeviri alanında uzmanlaşmak istediğime karar verip Boğaziçi Üniversitesi Çeviribilim Bölümü’ne girdim. Aklımda kitap çevirmeni olmak vardı, o dönemdeki hocalar açısından çok şanslıydım, son derece yetkin ve deneyimli çevirmenlerden İngilizce ve Fransızcadan Türkçeye edebiyat çevirisi ve editörlük dersleri aldım. Lisansı bitirdiğimde bir, yüksek lisansı bitirdiğimde ise iki roman çevirim yayımlanmıştı. Araştırma görevlisi olarak üniversitede çalışmaya başlamıştım. Aslında bu süreçte hem yayın dünyasında çevirmen ve editör olarak, hem de üniversitede çeviri eğitimcisi ve araştırmacısı olarak çalıştığım için edebiyat çevirisine farklı açılardan bakma fırsatını buldum. Bir yandan çeviri yaparken bir yandan da bu alandaki kuramsal yaklaşımlar üzerine düşünmeye başladım. Uygulamasını yaptığınız bir işte sizden önce üretilmiş düşünceleri merak edersiniz doğal olarak, tam da böyle bir şeydi benim için edebiyat çevirisinin kuramsal boyutuyla ilgilenmek. Yüksek lisansımı da bu nedenle çeviribilim alanında yaptım. Doktora eğitimimi ise İstanbul Üniversitesi’nde Amerikan Kültürü ve Edebiyatı ile Çeviribilim Bölümü’nün ortaklaşa hazırladığı bir programda tamamladım. Halen de aynı üniversitenin Çeviribilim Bölümü’nün lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında edebiyat çevirisi, eleştiri ve çeviri kuramları, vb. dersler veriyorum. Dediğiniz gibi çeviribilim ile edebiyatı birbirinden ayırmak mümkün değil. Edebiyat çevirmenleri farklı bir dilde ve kültürde yazılmış bir metni okuyup çözümlüyor ve sonra bu metni kendi dillerinde yeniden yazıyorlar. Metin çözümleme denilince edebiyat kuramlarından uzak olmak pek mümkün değil bence, aynı şekilde çeviri metin üretirken de çeviriye ilişkin çağdaş yaklaşımların rehberliğinde yaptığımız iş üzerine düşünmenin çok besleyici olduğuna inanıyorum.
Çeşitli edebiyat dergilerinde çeviribilim ile ilgili yazılarınız yayınlanmış. Ve kurgu veya kurgudışı kitaplar kapsamında birçok esere çevirilerinizle imza atmışsınız. Edebiyat Çevirisinin ve Çevirmeninin İzinde kitabını yazmaya sizi götüren süreçler nasıl oluştu? Neden çeviri alanında böyle bir kitap yazma gereği duydunuz veya -kitabın kapsamını düşünürsek- bir ihtiyaç mı hissettiniz bu konu ile ilgili içerik oluşturma konusunda?
Edebiyat çevirmeni, editörü ve çeviri eğitimcisi olarak bu alanda uzun yıllardır çalışıyorum. Kurmaca dışındaki çeviri kitaplarım da edebiyat çevirisinin uygulamasına ve dünya edebiyatlarındaki yerine odaklanan Edith Grossman’ın yazdığı Çeviri Neden Önemlidir? ile Roland Barthes’ın Dilin Çalışma Sesi adlı kitabındaki dil ve edebiyat üzerine olan makaleleri. Edebiyat