Yeni bir edebiyat türünün doğuşu

Lukács 1937-38 arası tefrika ettiği Tarihsel Roman’da Walter Scott’ın açtığı çığırda yeni bir edebiyat türünün doğuşuna ve bunun Napolyon sonrası Avrupa’nın devrimci dinamikleriyle etkileşimine ışık tutuyor.

Edebiyat tarihi metodolojisi ve Marksist eleştirinin en önemli klasiklerinden olan bu eserde burjuva düzeninin tesisi ve buna paralel olarak gerçekleşen arkaik toplumsal formların tasfiyesi çağında tarihsel bilincin yaşadığı dönüşümler merkezdedir. Manzoni, Tolstoy, Balzac, Stendhal ve birçok klasik yazarın katıldığı “halk”ların bu yeni edebi canlandırımının anlamlarını ve siyasetini hususen Fransız-Alman edebiyatı ve tarihi üzerinden okur.

“Lukács’ın Tarihsel Roman’ı hayatımda yazarlığımda çok etkili olan seçkin kitaplardan biridir. Yazar olmaya, romancı olmaya karar verdiğim günlerde, 1975’te okudum bu kitabı. Romancı olmak istiyordum, ama nasıl bir romancı olmam gerektiğini anlamaya, çıkarmaya çalışıyordum ki bu kitap, ince kapaklı bir cep kitabı olarak elime geçti. Büyük eleştirmenin geniş, neredeyse sınırsız kültürü, belli başlı büyün klasik romanlara hâkim olması ve edebiyat ile tarihi aynı anda düşünüyor olması kitabın zenginliği ile birlikte çok etkiledi beni. Bugün ‘tarihi roman’ı bir biçim ve yöntem olarak seviyorsam, yaptığım işi edebi ve ‘tarihi’ anlamına inanıyorsam, bunda Lukács’ın büyük payı vardır. Lukács’ın başka pek çok kitabını, bu kitap gibi, satırların altını çizerek ve düşünerek okudum. Yazarın ansiklopedik bilgisinden ve felsefi bakış açısından da çok yararlandım. Bu büyük düşünür eleştirmenin Budapeşte’deki evini kırk iki yıl sonra ziyaret ettim ve ne çok şey borçlu olduğumu ifade ettim. Tarihsel Roman Türkçeye çevrildiği için seviniyorum.”

Orhan Pamuk

Georg Lukacs 13 Nisan 1885 yılında Budapeşte'de dünyaya gelmiştir. Marksist siyasal eylemcisi, filozof ve edebiyat kuramcısıdır. 4 Haziran 1971 yılında aynı yerde vefat etmiştir. Batı Marksizmi olarak ifade edilen yönelimin öncülerindendir.

20. yüzyılın yarısında Marksist felsefe ve Marksist teorilerinin yeniden oluşturulmasında önemli isimlerden biri olmuştur. Fakat Lukacs'ın etkisi diğerlerinden daha derin bir tartışma alanı ortaya çıkarmıştır.

Georg Lukacs edebiyat kuramı açısından üretmiş olduğu yapıtlar belli başlı bir etkinlik alanı oluşturmuştur.

TARİHSEL ROMAN

György Lukacs

Telemak Kitap, 2022

Çeviri: İsmail Doğan

508 s.