Litera Atölye: Kurmacada “hikaye” üzerine notlar
"Kurmaca yazarının kavraması gereken ilk şeylerden biri, hikayenin insani yapısıdır." Oylum Yılmaz Litera Atölye serisinin ilkini kaleme aldı: Kurmacada "hikaye" üzerine notlar.
Her şey bir hikayeyle başlar, daha doğrusu birkaç cümlelik bir hikaye fikriyle…Kurmacada “hikaye” bu nedenle çok önemlidir. Ancak hikaye, birkaç cümlelik bir fikir bile olsa, hiç basit bir şey değildir.
En basit şekliyle hikaye dediğimiz şey, birimizin başkaları hakkında söylediği, ahlaki yargılarımız ve korkularımızla beslenen, hayatta olup bitenlerin anlamlarını araştırdığımız kısa anlatı parçalarıdır. Kısacası hikaye insanın ta kendisidir. En az onun kadar karmaşık, çapraşık, en az onun kadar gerçek, iyi, kötü, güvenilmez, dedikodularla, yalanlarla, uydurmalarla, oyunlarla ve türlü niyetlerle dolu bir şeydir. Kurmaca yazarının kavraması gereken ilk şeylerden biri, hikayenin bu insani yapısıdır.
Kaybolan karısını arayan bir adamın hikayesi, zengin ve yaşlı bir adamla evlenen genç bir kadının hazin sonu, düşman tarafından işgal edilmiş bir şehrin kurtuluşu… Her kurmaca eserin hikayesini özetleyen basit bir iki cümlesi muhakkak vardır. Bu birkaç cümleden roman ya da öykü olmaz ama eserinizin hikayesine dair bu birkaç cümleyi yarı yolda yitirir ve/veya başka cümlelere çevirirseniz de olmaz. Yani ne anlatırsanız anlatın, metninizin karar verdiğiniz temel hikayesine sonuna hep sağdık kalın.
Hikayenizi bulduktan sonra, hikayeyi harekete geçiren şeyi de bulmak zorundasınız. Hikayeyi harekete geçiren şey büyük bir olay olmak zorunda değildir: Bir kayıp, küçük bir aile sırrı, geçmişte söylenmiş bir söz, basit bir hediye ya da o sabah bir insan yerine bir böcek olarak uyanmak olabilir!
Yazdığınız metnin hikayesini harekete geçiren ilk şeyi, metnin sonuna kadar taşıyın ve bu harekete geçirici unsuru romanınızın/öykünüzün atmosferi olarak kullanın.
Kurmacanın taşıyıcı hikayesi, birbirini etkileyen ve birbirine bağlanan olay örgüleri kurmakla ve bu olay örgülerini destekleyen temalar yaratmakla kurulur.
Hikayenin teması, onu anlatarak vermek istediğiniz duygu ve düşüncelerin toplamıdır. Ancak kurmacada tek bir tema işlenmez. Birbirini izleyen ve birbirini besleyen temalar iç içe geçerler. Temalar bir gülün taç yaprakları gibi birbirinin içinden çıkmalı, bir temanın içinden bir başka tema açılmalıdır. Temaları bu şekilde kurabilmek kurmacada yapıyı oluşturmak anlamına gelir.
Yapıyı kurmak üslubu getirir. Üslup ise dille alakalıdır. Kurmaca yazarının söz dağarcığı, söyleyiş tarzı, dille ve hayatla kurduğu ilişkidir üslup. Neyi anlatacağınızı bulduktan sonra onu nasıl anlatacağınızı da bulmalısız.
Atölye notları, Oylum Yılmaz’ın edebiyat ve yaratıcı yazarlık platformu KulturaLitera‘da verdiği derslerden yola çıkarak LiteraEdebiyat için hazırlanmıştır. www.kulturalitera.com
