Hermann Broch'un en önemli iki eseri

Vergilius’un Ölümü’nün yazarı Hermann Broch hayattayken yayımlanan son eseri olan Suçsuzlar’da, Adolf Hitler’in yükselişine yol açan toplumsal çürüme ve apolitizmi anlatıyor. Büyülenme ise dünya edebiyatının en önemli antifaşist eserlerinden biri.

İlk romanı kırk beş yaşındayken yayımlanan Hermann Broch, Nazilerin Avusturya’yı ilhakının ardından sosyalist bir dergi bulundurduğu şüphesiyle kısa süreliğine hapis yattı ancak aralarında James Joyce’un da olduğu dostları sayesinde önce İngiltere, sonra Amerika’ya göç etti. Yazarın 1950’de yayımlanan Suçsuzlar’ı ise on bir hikâyeden mürekkep bir roman.

1913-1923-1933. Cinayet, şehvet, utanç, antisemitizm, ikiyüzlülük ve intihar. Nazizm yolundaki Almanya’da burjuvalar, yaklaşan tehlikeyle değil, başka dertlerle uğraşmaktalar. Einstein’ın genel görelilik teorisine karşı protestolar düzenlemekle mesela. Ve tüm bunların ortasında bir barones, bir matematik öğretmeni, bir hizmetçi ve diğerleri konforlu bir tür umursamazlığın mahkûmları âdeta. Uyuklamayı, sevişmeyi, herhangi bir toplumsal direniş eylemine tercih ediyor hepsi.

Çevirmen: Saliha Yeniyol

1930’lu yıllarda kaleme aldığı Büyülenme ise, ölümünden kısa süre öncesine kadar üzerinde değişiklik yapmaya devam ettiği ve aslında tamamlanmamış uzun soluklu bir çalışmanın temeli.

Broch bu eserinde faşizmin egemen olmasına yol açan psişik, politik ve kitle psikolojisiyle ilgili nedenleri ve mekanizmaları ele alır. Roman, Alpler’de bir köyde geçer. Günün birinde bu köye Marius Ratti adlı bir yabancı gelir ve çok geçmeden her sosyal kesimden, her yaştan insanı gizli umut ve isteklerinin gerçekleşeceğine inandırır. Bunu, çıkar karşıtlıklarından yararlanarak, gençleri militarize ederek, azınlıkları baskı altına alarak gerçekleştirir ve kitlesel isteri yaratarak iktidarı ele geçirir.

Çevirmen: Süheyla Kaya

Hermann Broch, Kasım 1886'da Viyana'da doğdu. Babası bir tekstil toptancısıydı ve oğlunu ticarete atmaya çalıştı. Broch tekstil mühendisliği okudu, pamuk üretimi hakkında bilgi edinmek için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti ve babasının fabrikasında çalışmaya başladı. Katolikliğe geçtikten sonra şeker üreticisi Franziska von Rothermann'ın kızıyla evlendi. Bir oğulları oldu. Ancak evlilik başarılı olmadı ve birbirlerinden uzaklaştılar, ancak Katolik oldukları için boşanamadılar. Broch, özellikle erkek kardeşinin Birinci Dünya Savaşı'nın başında askere gitmesinden sonra, ailenin Teesdorf'taki tekstil işinin tüm sorumluluğunu kademeli olarak üstlendi. Ancak işinin sıkıcılığından kurtulmak için sık sık Viyana'daki edebiyat kafelerine gitmeye başladı ve burada Franz Blei, film yapımcısı Willy Haas, Robert Musil ve filozof Paul Schrecker gibi edebiyatçılarla tanıştı. 1918'de ilk öyküsünü Blei'nin dergisi Summa'da yayımladı.

1925'te Broch, Wiener Kreis (Viyana Çevresi) üyeleri tarafından verilen derslere katılarak beş yıl eğitim gördüğü Viyana Üniversitesi'ne gitti. İki yıl sonra tekstil fabrikasını sattı ve Freud'un öğrencisi Hedwig Schaxel ile psikanaliz kursuna başladı. Ancak profesörlerinden hayal kırıklığına uğradı ve edebiyata yöneldi. Edebiyata çok farklı yaklaşımlarına rağmen popüler romancı Frank Thiess ile arkadaş oldu. 1930'da Rhein Verlag firması Ulysses'in ilk Almanca çevirisini yayınlayan Daniel Brody ile tanıştı. Brody Uyurgezerler'i önce bir parça çalışma olarak, sonra tam olarak yayınladı.Kitap kritik ve ticari bir başarıydı ve kısa süre sonra İngilizce de dahil olmak üzere diğer dillere çevrildi.

Bu romandan sonra eleştirel ve ticari bir başarısızlık olan The Unknown Quantity romanını yazmadan önce edebiyat eleştirisine ve dramaya yöneldi. Bu sırada şiir, kısa öykü ve film senaryosu da yazdı ama hiçbiri başarılı olamadı. Daha sonra The Spell olacak roman üzerinde çalışmaya başladı, ancak barış hareketine katılımı ve erkek kardeşiyle mirasıyla ilgili yasal anlaşmazlıklar nedeniyle dikkatini dağıttı. Naziler Avusturya'yı ele geçirdiğinde Der Tod des Virgil (Virgil'in Ölümü) üzerine çalışmaya başlamış ve Marksist olarak tutuklanmıştır. Joyce, Aldous Huxley ve diğer yazarların yardımıyla kaçmayı başardı, bir kez kefaletle serbest bırakıldı ve Londra'ya uçtu. Daha sonra, çeşitli hibelerin yardımıyla kitle psikolojisi üzerine çalışmaya başladığı Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. Çalışma sürekli kesintiye uğradı ve hiçbir zaman tamamlanmadı.

Virgil'in Ölümü savaşın sonunda yayınlandı, ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük beğeni toplarken, Broch Avrupa'da unutulmuş görünüyordu. Broch bir Amerikan vatandaşı oldu ve hayatının geri kalanını 1951'de kalp krizi geçirerek Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdi. Uyurgezerler ve Virgil'in Ölümü, bu yüzyılın Avrupa edebiyatının seçkin eserlerinden ikisidir ve çok daha fazla tanınmayı hak etmektedir.