2023 Uluslararası Booker Ödülü kazananı: Georgi Gospodinov
2023 Uluslararası Booker Ödülü'nün kazananı Georgi Gospodinov oldu. Gospodinov'un dilimize Zaman Sığınağı olarak çevrilen romanı için ödül jürisi: "Ulusal kimlikler ve hafıza ile nostaljinin baştan çıkarıcı tehlikeleri hakkında yaratıcı, yıkıcı ve marazi derecede mizahi bir roman" dedi.
Uluslararası Booker Ödülü, aslen İngilizce dışındaki dillerde yazılıp İngilizceye çevrilmiş ve Birleşik Krallık veya İrlanda'da yayınlanmış en iyi edebiyat eserlerine ışık tutan bir ödül.
Ödülün bu yılki sahibi Georgi Gospodinov, Bulgaristan'ın Yambol şehrinde doğdu ve eserleri 25 dile çevrildi. Çalışmaları arasında şiir ve oyunlar bulunan Bulgaristan'ın en tanınmış çağdaş yazarı Gospodinov, aralarında PEN Edebiyat Çeviri Ödülü, Premio Gregor von Rezzori, Bruecke Berlin Preis ve Haus der de dahil olmak üzere bir düzineden fazla uluslararası kurgu ödülü için kısa listeye girdi. Gospodinov, diğerlerinin yanı sıra 2016 Jan Michalski Edebiyat Ödülü'nü, 2019 Angelus Edebiyat Orta Avrupa Ödülü'nü ve 2021 Premio Strega Avrupa'yı kazandı.
Angela Rodel tarafından İngilizceye çevrilmiş olan Time Shelter ise Georgi Gospodinov'un zamanımızın vazgeçilmez yazarlarından biri ve uluslararası edebiyatta önemli bir ses olarak ününü pekiştiriyor.
Zaman Sığınağı'nda, isimsiz bir anlatıcı, 1960'ların mobilyalarından ve 1940'ların gömlek düğmelerinden kokulara ve hatta öğleden sonra ışığına kadar geçmişin flotsam ve jetsam'larını toplamakla görevlendirilir. Ancak kliniğin içindeki odalar daha ikna edici hale geldikçe, artan sayıda sağlıklı insan modern yaşamın dehşetinden kaçmak umuduyla oraya sığınır. Ve bu gelişme, geçmiş bugünü işgal etmeye başladığında beklenmedik bir muammayla sonuçlanır.
Gospodinov: "Bu kitabı yazma dürtüm, zamanın işleyişinde bir şeylerin ters gittiği duygusundan geldi. Havada asılı olan endişenin kokusunu alabilir, parmağınızla dokunabilirsiniz. 2016'dan sonra başka bir dünyada ve başka bir zamanda yaşıyor gibiydik. ABD ve Avrupa'da popülizmin tecavüzü ve 'büyük geçmiş' kozunu oynamasıyla dünyanın parçalanması beni kışkırttı. Brexit diğer tetikleyici oldu. Komünizm altında 'parlak bir gelecek' satan bir sistemden geliyorum. Artık işler değişti ve popülistler "parlak bir geçmiş" satıyorlar. Her iki çekin de geri döndüğünü kendi varlığım aracılığıyla biliyorum, hiçbir şey tarafından desteklenmiyorlar."
"Yazının zekası ve yaratıcılığı, yazarın yalnızca karakterleri için değil, aynı zamanda biz okuyucular için de beslediği şefkati asla alt edemez."
Kitap için jüri: "Milan Kundera, Dubravka Ugrešić ve Danilo Kiš'in de dahil olduğu Doğu Orta Avrupa geleneğinin bir parçası olan bu kitap, eski soruların yeni bir sahnelenmesi; seçici belleğin tehlikesi, travmanın mirası ve nostaljinin toplumu nasıl ele geçirip nasıl bir hale gelebileceği: Bir konfor battaniyesi ya da bir kanser. Gospodinov bizi kimlik kavramlarımızı sorgulamaya zorluyor. Sadece ulusal, bireysel, toplumsal değil, aynı zamanda tarihsel ve zamansal bir sorgulama bu. Bugünümüze ve geleceğimize uyması için geçmişi ne kadar yeniden şekillendiriyoruz? Ülkeleri ayıran sınırların yanı sıra, zaman ve hafızanın da farklı sınır biçimleri olduğunu görüyoruz. Bireyler, uluslar, hatta kıtalar neyi hatırlayıp neyi unutacaklarına nasıl karar veriyor? Roman ayrıca zaman kavramının kendisini farklı bir şekilde düşünmemizi sağlıyor" ifadesinde bulundu.
Georgi Gospodinov'un Zaman Sığınağı'nı Metis Yayınları Hasine Şen'in çevirisiyle 2022'de dilimize kazandırmıştı.
