Georg Büchner Edebiyat Ödülü Emine Sevgi Özdamar'ın oldu

Yazar, tiyatro sanatçısı ve yönetmen Emine Sevgi Özdamar, 2022 Georg Büchner Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu.

Almanya'nın edebiyat dalındaki önemli ödüllerinden Georg Büchner Edebiyat Ödülü'nün bu yıl yazar Emine Sevgi Özdamar'a verileceği açıklandı. Federal Hükümet Kültür ve Medya Komiseri, Hessen Bilim ve Sanat Bakanlığı ile belediyeden birer temsilcinin katılımıyla Alman Dil ve Şiir Akademisi Yürütme Komitesi'nce Büchner Ödülü'ne layık görülen Özdamar, 50 bin euro para ödülünün de sahibi olacak.

Anadolu Ajansı'nın aktardığı habere göre, Alman Dil ve Şiir Akademisi tarafından Salı günü Darmstadt'ta yapılan açıklamada, "Özdamar, Alman dili ve edebiyatının, yeni ufuklar, yeni konular ve son derece şiirsel bir tınıyı borçlu olduğu seçkin bir yazardır. Eserleri farklı diller, kültürler ve dünya görüşleri arasında hem entelektüel hem de şiirsel bir diyalog kuruyor, bize de okuyarak katılma fırsatı tanıyor" ifadeleri kullanıldı.

Geçen yıl Avusturyalı yazar ve çevirmen Clemens J. Setz'e verilen ödül, 5 Kasım'da Darmstadt'ta düzenlenecek törenle Özdamar'a takdim edilecek.

Emine Sevgi Özdamar, 1946 yılında Malatya'da doğdu. Oniki yaşında bursa Şehir Tiyatrosu'unda Moliere'nin Kibarlık Budalası oyununda ilk kez sahneye çıktı. Bir gece, Bursa'daki Setbaşı Köprüsünün üzerinde tiyatrocu olmaya yemin etti. Muhsin Ertuğrul, Melih Cevdet Anday ve Haldun Taner'in hocalık yaptıkları tiyatro okulunda onların öğrencisi oldu.

1976'da Doğu Berlin'e, Brecht'in öğrencisi Benno Besson'la çalışmak üzere geldi. Volksbünhe'de Besson, Heiner Müller, Matthias Langhoff'un baş asistanı ve oyuncusu oldu. 1969-1970 yılları arasında Ece Ayhan ve annesiyle birlikte Üsküdar’da oturdu.[3] Kendisine Emine ismini Ece Ayhan verdi.[3] Bir süre Ankara Birlik Sahnes'inde Vasıf Öngören’le birlikte çalıştı ve 1973’te Asiye Nasıl Kurtulur filminde oynadı.

1976'da Bertolt Brecht’in öğrencisi Benno Besson ile çalışmak üzere Almanya'ya döndü.[4] Benno Besson ve ünlü Alman yönetmen Mathias Langhoff 'un reji asistanı olarak çalıştı. 1976-1977 yılları arasında Doğu Berlin'deki Volksbühne’de çalıştıktan sonra Berlin, Münih, Frankfurt şehir tiyatrolarında da çalışma imkanı buldu.

1978'e Besson ile Brecht uyarlaması olan Kafkas Tebeşir Dairesi oyununu Paris ve Avignon'da sahneye koymak üzere iki yıllığına Fransa'ya taşıdı. Bu oyun için yarattığı kolaj ve kuklalar çok beğenildi; kendisine Paris Vencennes Üniversitesi'nde doktora yapma hakkı tanındı.

1979-1984 yıllarında Almanya'da Bochum Tiyatrosu'nda oyunculuk yaptı. İlk oyunu olan Schwarzauge in Deutschland (Karagöz Almanya'da) 1982 yılında sahnelendi ve bir Türk yazar tarafından yazılıp sahnelenen ilk Almanca tiyatro oyunu oldu.[3]

Özdamar, 1986'dan itibaren Berlin'de yaşamakta ve serbest yazarlık yapmaktadır. İlk öykü kitabı olan Mutterzunge 1990 yılında Berlin'de Rotbuch Yayınevi tarafından basıldı. Almanya'ya göç eden insanların dil ve kimlik sorununu kndi deneyimlerinden yola çıkarak ele aldığı bu eser Türkçe'ye Anne Dili adıyla çevrildi.[5]

"Das Leben ist eine Karawanserei hat zwei Türen aus einer kam ich rein aus der anderen ging ich raus" (Hayat Bir Kervansaray Bir kapısından Girdim Diğerinden Çıktım) başlıklı otobiyografik romanı romanı ile birçok ödüle değer görüldü. Bu roman ile kazandığı ödüllerin ilki 1991 yılında, Avusturya'da verilen Ingeborg Bachmann Ödülü'dür. 1993 yılında Walter Hassenclever Ödülü'ne, 1994 yılında Londra’da yayımlanan Times Literary Suppleme tarafından Yılın Uluslararası Kitabı Ödülü'ne, 1998'de Almanya Kuzey Şehirleri Ödülü'ne değer görüldü. 2004 yılında ise Almanya’da ülkenin en prestijli edebiyat ödüllerinden olan ve o güne kadar bir yabancıya verilmemiş olan Heinrich von Kleist Ödülünü kazanmıştır. Eserde küçük bir kız çocuğunun gözünden çocukluk, ilk gençlik yılları gözlemlere dayanılarak bir çocuğun saf bakış açısından anlatılmaktadır.