Çocuklar için Yoga!
Nagihan Kahraman, Literaedebiyat için yazdı: "Şebnem Aydın’ın ayrıntılı çizimleriyle uygulanacak hareketlerin çok rahat şekilde anlaşılabildiği Merhaba, Ben Yoga!, Şebnem Akbulut’un küçük okurlara yoganın temellerini öğrettiği hem eğlenceli hem de bilgilendirici bir kitap."
Genelde yetişkinlerin hayatında varmış gibi kabul gören kaygı, stres, heyecan ve endişe gibi kavramlar aslında ne yazık ki çocukların da hayatında yer alıyor. Bunların her biri aslında birer duygunun sonucu ancak bireyler bir durum ya da olayın kendilerinde yarattığı duyguları tam olarak ifade edemediğinden bunu adlandırmakta da zorlanıyorlar. O an hissedilen şey üzüntü mü, korku mu, heyecan mı ayırt edilemiyor çoğu zaman. Bu, çocukluktan itibaren pratiği yapılması gereken bir şey esasında ama maalesef çocukluk duyguların en çok ötelendiği dönemlerden biri. Farkına varıldığında da bu duygularla tam olarak nasıl başa çıkılacağı bilinmiyor genellikle. Yaşanılan hissi ötelemek değil onu yaşayıp sağlıklı bir şekilde içinden çıkabilmek gerektiği telkin ediliyor çoğunlukla. Bunların en temel yollarından biri şüphesiz doğru nefes almayı bilmek.
Son zamanlarda sık sık duyduğumuz nefes alma teknikleri ile bunu gerçekleştirmek mümkün olabiliyor. Nefes tekniklerinin en çok uygulandığı disiplinlerden biri ise yoga. Peki ne demek bu “yoga”? Gorgon Dergisi’nde yoga hakkında şu şekilde bilgi veriliyor: “‘Yoga’ sözcüğü ‘boyunduruk altına girmek, birlik olmak ya da bir araya getirmek’ anlamlarını karşılayan Sanskrit dilinde ‘yuj’ kökünden türemiştir. Yoga, zihin ve beden bütünlüğüyle uyum yaratmak ve bireyin ruhunu kendi özüyle bir araya getirmek için harcanan çaba olarak tanımlanabilir (Schweig, 2007). Böylece herhangi bir din, mezhep ve ırk gözetmeyen yoga pratiği, Antik Hindistan’ın manevi toprağından yayılan öğretileri ve günümüzde Hindistan Sanatana Dharması olarak adlandırılan 'sonsuz yol'un anlaşılmasına yardımcı olur.”
Tarihçesi ile ilgili de aynı kaynaktan şu bilgileri edinmek mümkün: “Yoga, Hindistan’da yazılı tarihin öncesinden beri uygulanmış olsa da ilham verici üstat Patanjali’nin hâli hazırda var olan yoga pratiklerini ve metinlerini, Yoga Sutraları olarak bilinen bir metinde bir araya getirmesi yaklaşık MÖ 2. yüzyılı bulur.”*
Karmaşık görünen bu kavramlar pratiğe döküldüğünde şüphesiz çok daha anlaşılır hâle geliyorlar. Yetişkinler bu kavramlara biraz daha aşinaysa da çocukların dünyasında da bir karşılığının olması adına neyse ki günümüzde yoga ile ilgili çocuk kitapları çoğalıyor.
Bunlardan biri geçtiğimiz günlerde yayımlanan Merhaba, Ben Yoga!. Şebnem Akbulut’un İthaki Çocuk Yayınları’ndan çıkan bu kitabının çizimleri Şebnem Aydın’a ait. Kendisi de bir yoga uzmanı olan Şebnem Akbulut, eserinde çocuklara temel yoga hareketleri ve doğru nefes tekniklerini öğretmeyi hedefliyor.
Ela’nın en sevdiği ders müziktir ve hâlihazırda okulun korosunda yer almaktadır. Bir gün öğretmeni Ela’ya yapılacak müzik gösterisinde tek başına şarkı söylemeyi teklif eder. Bunu duyan küçük kız önce sevinçten havalara uçar ancak o gün yaklaştıkça içini garip bir duygu kaplar. Bunu ilkten tam olarak adlandıramasa da her geçen gün daha gergin ve stresli olduğunu fark eder. Duyguları adlandırmanın önemi burada devreye giriyor. Gitgide canı daha da sıkkın olan Ela bir gün kendine iyi gelecek bir yol dener: doğada yürüyüş yapmak! Çünkü bu, onu hep neşelendirmiştir. Evlerinin yakınındaki ormanda yürümeye başlayan Ela tek tek bazı hayvan arkadaşlarıyla karşılaşır ve hepsi de Ela’ya neden bu kadar gergin, endişeli, sıkkın, heyecanlı veya yorgun göründüğünü sorar. Ela’nın cevabı bellidir: yaklaşan müzik gösterisi! Hep sahnede tek başına şarkı söylemenin hayalini kuran bu küçük kızın tam da istediği şey gerçekleşmek üzereyken bu kadar endişeye kapılmasına kendisi de anlam veremez. Ancak arkadaşlarının hepsinin kendince önerisi vardır ve Ela’ya yardımcı olmaya çalışırlar. Öncelikle ona burnundan nefes alıp ağzından vermeyi önerirler. Her biri bunu farklı şekilde yapar ve başka başka isimler türetmişlerdir bu tekniğe: “Kelebek Nefesi”, “Kuş Nefesi”, “Aslan Nefesi” gibi… Ayrıca her biri tıpkı kendi doğaları gereği yaptıkları hareketlere benzeyen birtakım fiziksel hareketler gösterirler. Bunları yapmasının onu sakinleştirip rahatlatacağını söylerler ki Ela denediğinde işe yaradığını görür; hepsine tek tek teşekkür eder. Hayvanların kendi tabiatları gereği yaptıkları bu hareketlerin yogadaki temel hareketlere benzerliği şaşırtıcı olmasa gerek. Örneğin kelebek Ela’ya “Yere otur, sırtını dikleştir ve ayak tabanlarını birleştirerek dizlerini yana aç. Şimdi de nefes alıp verirken bacaklarını kelebek kanatları gibi yukarı aşağı hareket ettir!” der. Bunun karşılığı yogada “Baddha Konasana”dır. Başka bir örnek de arının önerdiği yere bağdaş kurarak oturup ardından da burnundan nefes alıp ağzından “vızzz” diye nefes vermesidir. Bu da yoga da “kolay poz” olarak bilinen “Sukhasana”ya denk düşer. Yılan ise ona yogada da zaten “kobra pozu” olarak bilinen “Bhujangasana”yı önerir: “Şimdi yere yüzüstü uzan ve ellerinin omuzlarının altına yerleştir. Başını ve göğsünü benim gibi havaya kaldır. Derin bir nefes al ve tısssss diyerek ver.” Görüldüğü üzere bu hareketlerin soyut ve karmaşık şekilde anlatılmasındansa çocukların bilişsel ve bedensel gelişimine uyarak somut ve aslında doğada sürekli görülen hayvanların temel kabiliyetleri üzerinden anlatmak hem kolay hem de eğlenceli hâle getirmektedir yogayı. Daha pek çok hayvan arkadaşıyla karşılaşır ormanda Ela; kurbağa, tavşan, aslan, kuş...
Şebnem Aydın’ın ayrıntılı çizimleriyle uygulanacak hareketlerin çok rahat şekilde anlaşılabildiği Merhaba, Ben Yoga!, Şebnem Akbulut’un küçük okurlara yoganın temellerini öğrettiği hem eğlenceli hem de bilgilendirici bir kitap. Hemen her sayfadaki uygulama çizimleri sâyesinde de etkileşimli bir kitap fırsatı sunuyor aslında aynı zamanda. Bu kitabın ele aldığı korku, endişe, heyecanın da temel duygular olduğu ve bunları yaşamanın doğal olduğu telkin ediliyor bir yandan. Bu açıdan kitap, yaşadığı bu duygulardan kaçmaya çalışan çocuklar için oldukça yüreklendirici ve önerdiği fiziksel aktiviteler aracılığıyla da bu duyguları yaşamayı kolaylaştırıcı. Hitap ettiği üzere elbette küçük yaştaki okurlara ama özellikle de duygularıyla nasıl baş edeceğini bilemeyen yetişkin okurlara tavsiye ediyorum Merhaba, Ben Yoga!’yı.
MERHABA BEN YOGA!
Şebnem Akbulut
İthaki Çocuk Yayınları, 2024
Çizimler: Şebnem Aydın
36 s.
Comments